Sękacz, kartacze, babka ziemniaczana
Sękacz
Jest to wypiek cukierniczy z ciasta biszkoptowo-tłuszczowego, pieczonego nad otwartym ogniem na obracającym się rożnie w kształcie drewnianego wałka lub wydłużonego stożka.
Gotowy sękacz jest podobny do ściętego pnia drzewa z sękami. W wyniku polewania rożna kolejnymi warstwami ciasta w przekroju sękacza widoczne są grubsze warstwy jasnego ciasta przedzielone ciemnymi warstewkami ciasta spieczonego, co przypomina słoje roczne w pniu drzewa. Spływający w trakcie pieczenia nadmiar ciasta tworzy zastygające sople, które w ostatecznym efekcie naśladują sęki.
Historia sękacza w jego obecnej postaci sięga prawdopodobnie średniowiecza. Polacy poznali przepis na sękacz i technologię jego produkcji od Jaćwingów, plemienia bałtyckiego zamieszkującego w średniowieczu tereny Suwalszczyzny. Ten rodzaj dużego ciasta mógł być łatwo wykonywany na otwartych paleniskach kuchni tamtych czasów, a jego efektowny, naśladujący twór przyrody kształt odpowiadał gustom epoki. W dalszej perspektywie historycznej technika pieczenia ciasta nad otwartym ogniem na rożnie było znana od czasów prehistorycznych.
Kartacze
To potrawa regionalna, popularna w północno-wschodniej Polsce. Ma kształt owalny, w przekroju poprzecznym okrągły, i długość od 10 do 12 cm (kartacz) albo od 8 do 10 cm (kartacz sejneński/cepelin), z masy ziemniaczanej – połączenia tartych ziemniaków surowych i gotowanych (przez co mają szarą barwę) – lub mączno-ziemniaczanej nadziewanej przyprawionym mięsem mielonym. Zamiast mięsa spotyka się również inne wypełnienia, takie jak np. grzyby, kapusta kiszona lub ser. Zwykle podaje się ze skwarkami z boczku lub posiekaną, zeszkloną cebulą.
Babka ziemniaczana
To babka z utartych surowych ziemniaków wymieszanych ze skwarkami ze świeżo stopionego boczku lub słoniny, pikantnie przyprawionych i zapieczonych w piecu lub piekarniku na złocisto-brązowy kolor. Jest tradycyjną potrawą kuchni białoruskiej.
W Polsce ta ziemniaczana potrawa jest znana i popularna w północno-wschodnich krańcach, na Podlasiu i Suwalszczyźnie (podlaska lub suwalska babka ziemniaczana). Między innymi na Mazurach i na Śląsku babka ziemniaczana nazywana jest kartoflakiem.